اوراق بهادار با درآمد ثابت به عنوان یکی از محصولات سرمایه‌گذاری، می‌تواند برای شما در طول دوره زمانی مشخص، درآمد ثابتی را فراهم کند. این اوراق بهادار شامل انواع مختلفی مانند بانکی، دولتی، شرکتی و … هستند و هر یک دارای خصوصیات و ویژگی‌هایی می باشند.
در بورس، اوراق بهادار با درآمد ثابت اغلب به عنوان اوراق بهادار بلند مدت شناخته می‌شوند. این اوراق بهادار به شما اجازه می‌دهند که در بلند مدت، با حفظ سرمایه خود به دنبال درآمد ثابت باشید. این درآمد معمولا به صورت سالانه پرداخت میشود و به عنوان یک درآمد ثابت به حساب می آید.
برای مثال، اگر شما در یک اوراق بهادار با درآمد ثابت سالانه 10 درصد سرمایه‌گذاری کنید، درآمد سالانه 10 درصد از مبلغ سرمایه‌گذاری به عنوان سود به شما پرداخت خواهد شد. این درآمد سالانه برای شما تا پایان دوره سرمایه‌گذاری بدون تغییر باقی می‌ماند و این اجازه را به شما می‌دهد که درآمد ثابت خود را برای مصارف مختلفی مانند هزینه‌های زندگی، هزینه‌های پزشکی، تحصیل فرزندان و … استفاده کنید.
لازم به ذکر است که درآمد سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، همیشه تضمین شده نیست و ممکن است در شرایط خاصی مانند بحران‌های اقتصادی، شرکت‌ها و یا دولت‌ها از پرداخت سود امتناع کنند. بنابراین، مهم است که شما برای سرمایه‌گذاری در این نوع اوراق بهادار، با احتیاط و بررسی دقیق عمل کنید.
پیش از پرداختن به انواع بازار اوراق بهادار با درآمد ثابت، دو نمونه کلی آن را به صورت مختصر بررسی می‌کنیم:
اوراق گواهی سپرده (Certificate Of Deposit)
اوراق گواهی سپرده، یک نوع ابزار مالی است که معمولا در ایران توسط بانک ها توزیع میشود.
این اوراق به مثابه سپرده‌هایی هستند که در بانک‌ها قرار گرفته و به عنوان ابزاری برای جذب وجوه کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در ایران، اوراق گواهی سپرده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر می‌شوند. مثالی از یک صک اوراق گواهی سپرده در ایران می‌تواند “صکوک سپرده‌ای” باشد. این اوراق توسط بانک مرکزی صادر شده و نرخ سود آنها در سطح بازار تعیین می گردند.
با خرید صکوک سپرده‌ای، سرمایه‌گذاران به عنوان سرمایه‌دهندگان به بانک مرکزی و یا بانک‌های دیگر، وجه خود را به صورت سپرده اعطا می‌کنند و برای مدت مشخصی (معمولا یک سال) سود برای این سپرده‌ها تعیین میشود.
سپرده دهنده می‌تواند بعد از انقضای مدت سپرده، سرمایه و سود خود را دریافت یا سپرده خود را تمدید کند.
صکوک سپرده‌ای در ایران به عنوان یکی از ابزارهای مالی و جذب منابع مالی برای بانک‌ها استفاده میشود.
این اوراق برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند سرمایه خود را به صورت ایمن و با نرخ سود مناسب سرمایه‌گذاری کنند، مورد توجه قرار می‌گیرد.
بانک‌ها برای جذب منابع مالی در جهت تأمین نیازهای خود به این اوراق روی می‌آورند و با تعیین نرخ سود مناسب، سرمایه‌گذاران را جذب می‌کنند. در واقع، با صدور صکوک سپرده‌ای، بانک‌ها از سپرده‌گذاران وجوه مورد نظر را دریافت کرده و با استفاده از آنها به عنوان منابع مالی، نیازهای خود را پوشش می‌دهند.
از مزایای این نوع اوراق، این است که می‌توانند به عنوان ابزاری برای جذب منابع مالی به جای تجارت نقدینگی (با سود بیشتر و خطر کمتر) به کار گرفته شوند. همچنین، سپرده گذاران می‌توانند با خرید این اوراق به سرمایه گذاری ایمن و با نرخ سود قابل قبول دست یابند.
یکی از مثال‌های اوراق گواهی سپرده در ایران، گواهینامه سپرده قرض‌الحسنه بانکی است که به عنوان یکی از ابزارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت، شخص یا شرکتی که نیاز به وام دارد به یک بانک مراجعه می‌کند و قراردادی را به عنوان سپرده قرض‌الحسنه با آن بانک به امضا می‌رساند. سپس بانک برای جذب منابع مالی، گواهی نامه سپرده قرض‌الحسنه را به بازار سرمایه عرضه می‌کند. سرمایه‌گذاران با خرید این گواهینامه‌ها به صورت نوعی سهامدار بانک در حوزه وام‌دهی عمل می‌کنند و به دور از ریسک اعطای وام، به سود حاصل از تأخیر پرداخت اقساط وام دست می‌یابند.
به عنوان مثال، بانک صادرات در سال ۱۳۹۹ به منظور جذب منابع مالی و تأمین نیازهای مالی خود به صورت گسترده به صدور گواهی نامه سپرده قرض‌الحسنه پرداخت. این گواهی نامه‌ها، شامل دو نوع گواهینامه با نام‌های “گواهی نامه سپرده قرض‌الحسنه” و “گواهی نامه ثابت سپرده قرض‌الحسنه” بودند که در بازار سرمایه مورد عرضه قرار گرفتند.
اوراق بدهی یا قرضه (Debt Securities):
اوراق قرضه یا بدهی اسنادی هستند که برای جذب منابع مالی به صورت بدهی توسط شرکت‌ها، دولت‌ها یا سازمان‌ها صادر می‌شوند. هر اوراق قرضه شامل وعده‌ای برای پرداخت بهای سرمایه گذاری در آینده میشود که به آن بهره یا سود اوراق قرضه گفته میشود. به عبارت دیگر، اوراق قرضه بیانگر بدهی شرکت یا دولت به سرمایه گذاران هستند که در ازای این بدهی به صورت دوره‌ای به سرمایه‌گذاران سود تعلق می‌گیرد. این سود می‌تواند به صورت دوره‌ای یا در پایان دوره مقرر پرداخت شود و از جمله انواع اوراق بهادار محسوب می‌شوند که در بازار سرمایه مورد معامله قرار می گیرند. به طور کلی، اوراق قرضه به عنوان یکی از ابزارهای مالی مهم برای جذب منابع مالی در بسیاری از صنایع و شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اوراق بدهی ممکن است به صورت مختلفی از جمله اسناد قرض الحسنه، برنامه های تسهیلات اعتباری، اوراق تسهیلات متوسط و بلندمدت، اوراق قرضی، برنامه های رهن، سهام پایدار، بورسی و … صادر شوند.
این اوراق معمولا به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1. اوراق بدهی قابل تبدیل
2. اوراق بدهی غیر قابل تبدیل
اوراق بدهی قابل تبدیل شامل اوراق قرضی قابل تبدیل به سهام و اوراق قابل تبدیل به اوراق قرضی هستند. این نوع اوراق حق تبدیل به دارایی دارند.
در مقابل، اوراق بدهی غیر قابل تبدیل شامل اوراق قرضی، برنامه‌های تسهیلات اعتباری و اوراق قرضی قابل پرداخت در آینده بدون قابلیت تبدیل به دارایی می‌باشند.
هدف از صدور اوراق بدهی معمولا جذب منابع مالی است. به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است با صدور اوراق بدهی، سرمایه‌گذاران را به خرید آن اوراق ترغیب کند و بدین ترتیب منابع مالی لازم را برای توسعه فعالیت‌های خود فراهم کند. در برخی موارد، اوراق بدهی به عنوان بخشی از برنامه‌های تسهیلات اعتباری به کار گرفته می‌شوند.
برای مثال، یک بانک ممکن است به منظور ارائه تسهیلات به مشتریانش، اوراق بدهی را به بازار عرضه کند. در این صورت، مبلغ اوراق بدهی صادرشده به عنوان تسهیلات به مشتریان پرداخت میشود و سود حاصل از این تسهیلات برای بانک است. به طور کلی، اوراق بدهی به عنوان یک ابزار مالی موثر در بازار سرمایه استفاده می‌شوند و تأثیر بسزایی در تعیین نرخ بهره، ارزش و جریان نقدینگی دارند. بنابراین، اطلاعات دقیق در مورد اوراق بدهی برای سرمایه‌گذاران بسیار مهم است تا بتوانند ریسک‌های مالی را ارزیابی کرده و تصمیم‌گیری‌های مناسب را برای سرمایه‌گذاری خود انجام دهند.
یکی از مثال‌های اوراق بدهی در ایران، اوراق مشارکت شرکت‌های دولتی می‌باشد. در این حالت، شرکت دولتی برای جذب منابع مالی، اوراق بدهی را منتشر و اقدام به عرضه ی آن در بازار سرمایه می کند. سپس سرمایه‌گذاران با خرید این اوراق به عنوان سهامداران شرکت دولتی، درآمدی از این سرمایه‌گذاری به دست می‌آورند.
به عنوان مثال، شرکت پالایش نفت تهران (شپنا) در سال ۱۳۹۷ به منظور جذب منابع مالی، ۵۵۰ میلیارد تومان اوراق بدهی صادر کرد.
این اوراق بدهی شامل دو نوع بود:
1. اوراق تسهیلات میان مدت
2. اوراق قرضی با اولویت پرداخت تامین‌کنندگان
با صدور این اوراق بدهی شپنا به راحتی توانست منابع مالی مورد نیاز خود را جذب کند و در عین حال برای سرمایه‌گذاران امکان دسترسی به سهام شرکت را فراهم کرد.
انواع بازار اوراق بهادار با درآمد ثابت عبارتند از :
- بازار اوراق بهادار دولتی :
این بازار شامل اوراق قرضه دولتی است که درآمد آنها به صورت ثابت می باشد. - صندوق‌های سرمایه‌گذاری :
صندوق‌هایی هستند که متمرکز بر سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار هستند و به صورت متوسط یک درصد سود سالانه را ارائه می‌دهند. - صندوق‌های بازنشستگی :
این صندوق‌ها معمولاً توسط کارفرمایان برای ذخیره سازی سرمایه به منظور بازنشستگی کارکنان خود تأسیس می‌شوند. این صندوق‌ها معمولاً به صورت متوسط سود سالانه 4 تا 5 درصد را ارائه می‌دهند. - اوراق بهادار تضمین شده :
این اوراق بهادار به صورت دارایی‌های مالی در نظر گرفته می‌شوند و معمولاً در بازار اوراق بهادار بلندمدت معامله می‌شوند. این نوع اوراق بهادار توسط شرکت‌ها صادر می‌شوند و با وجود اینکه دارایی‌های مالی هستند، توسط دولت تضمین می‌شوند و در نتیجه به صورت ثابت درآمد دارند. - اوراق قرضه :
این نوع اوراق بهادار به صورت وام‌های بانکی صادر می‌شوند و به صورت ثابت درآمد دارند. این اوراق به صورت امتیازی (با امتیاز کمتر) یا بدون امتیاز (با امتیاز بیشتر) ارائه می‌شوند. - صندوق‌های سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی املاک :
این صندوق‌ها در املاک سرمایه‌گذاری می‌کنند و سود سالانه آنها معمولاً در حدود 5 تا 6% است. - اوراق بهادار شرکتی :
این نوع اوراق بهادار توسط شرکت‌ها صادر می‌شوند و به صورت ثابت درآمد دارند. این اوراق بهادار معمولاً به صورت امتیازی یا بدون امتیاز ارائه می‌شوند و می‌توانند توسط سرمایه‌گذاران خریداری شوند.
توجه داشته باشید که لیست بالا تنها نمونه‌ای از انواع بازارهای اوراق بهادار با درآمد ثابت است و ممکن است انواع دیگری نیز وجود داشته باشند.
همچنین، سود و درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در هر یک از بازارهای فوق به شرایط بازار و قیمت اوراق بهادار مربوطه بستگی دارد و نمی‌توان به طور دقیق میزان سود را پیش‌بینی کرد. به هرحال، سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بهادار با درآمد ثابت یکی از راه‌هایی است که برای کسب سود و ایجاد تنوع در سبد سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می گیرد.
اما مهمترین نکته در سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بهادار با درآمد ثابت، درک ریسک‌های موجود در هر یک از بازارها و تحلیل دقیق وضعیت شرکت یا صندوق سرمایه‌گذاری مورد نظر است.
باید به این نکته توجه کنید که برای سرمایه گذاری در بازار اوراق بهادار با درآمد ثابت هم ریسک هایی وجود دارد.
بدون دیدگاه