عرضه و تقاضا

زیر بنای اقتصاد خرد، دو اصل عرضه و تقاضا میباشد که باعث تغییر قیمت میشوند. عوامل عرضه و تقاضا، اساس اقتصاد مدرن را تشکیل میدهند. هر نوع محصول (کالا) یا خدمت خاص با توجه به شاخصه هایی مانند: قیمت، مطلوبیت مصرف کننده و …. الگو های خاصی از عرضه و تقاضا را خواهند داشت.

عرضه چیست؟

عرضه (Supply) در اقتصاد به مقدار کالا یا خدماتی گفته می‌شود که تولیدکنندگان در یک بازه زمانی مشخص، با قیمتی مشخص، حاضر به عرضه آن هستند. عرضه با قیمت رابطه مستقیم دارد، به این معنا که با افزایش قیمت، عرضه افزایش می‌یابد و با کاهش قیمت، عرضه کاهش می‌یابد.

تقاضا چیست؟

در اقتصاد، تقاضا (Demand) به مقدار کالا یا خدماتی گفته می‌شود که خریداران حاضرند در یک قیمت مشخص خریداری کنند. تقاضا یک رابطه معکوس با قیمت دارد، به این معنی که با افزایش قیمت، مقدار تقاضا کاهش می‌یابد و با کاهش قیمت، مقدار تقاضا افزایش می‌یابد.

دیدگاه کلی عرضه و تقاضا: طبق این دیدگاه قیمت یک محصول به میزان عرضه ی آن و تقاضای خریداران بستگی دارد.

عوامل اثر گذار بر تقاضا:

1. قیمت محصول:
   با افزایش قیمت محصول تقاضا برای آن محصول کاهش می یابد.
2. درآمد خریدار:
   یکی از مهمترین عوامل تقاضا، قدرت خرید مصرف کننده می باشد که در صورت افزایش، موجب رشد تقاضا می شود و بالعکس.
3. اولویت خریدار:
   با تغییر گرایش ها و سبک زندگی، تقاضا برای برخی کالاها و خدمات دچار تغییر می شود.
4. انتظار خریدار:
   اگر خریداران معتقد باشند که کالا و خدمت مورد نظرشان در آینده نزدیک افزایش قیمت خواهد داشت، تقاضای آن ها هم قبل از رشد قیمت افزایش پیدا میکند (انتظار تورمی).
5. جایگزین های موجود:
   در فرآیند عرضه و تقاضا، اگر کالای خاصی گران شود، تقاضا برای کالاهای جایگزین افزایش پیدا خواهد کرد.
6. محصولات مکمل:
   در محصولات مکمل، افزایش قیمت یکی باعث کاهش تقاضا برای دیگری می شود. محصولات مکمل تولیداتی هستند که با یکدیگر مصرف می شوند؛ مثلا چایی و قند. وقتی قیمت چایی افزایش پیدا می کند، طبیعتا مصرف آن کاهش پیدا می کند و با افت مصرف چایی، مصرف قند نیز دچار کاهش می شود.
7. اندازه‌‌ی بازار:
   اندازه ی بازار هر محصول یا خدمت، تعیین کننده میزان متقاضیان آن کالا یا خدمت است. در نتیجه اگر اندازه ی بازار یک کالا کم باشد، خریداران آن محدود می شوند و تقاضای کمتری برای آن کالا به وجود می آید.

عوامل اثر گذار بر عرضه:

1. توانایی تولید:
   توانایی تولید به معنای تولید محصول و عرضه کلی آن است.
2. هزینه‌های تولید:
   اگر هزینه ی تولید یک محصول افزایش پیدا کند، قیمت بازار آن محصول هم رشد پیدا می کند و در صورت ثابت ماندن قیمت ها، عرضه ی محصول افزایش پیدا می کند؛ در غیر این صورت به دلیل بالا بودن هزینه های تولید، عرضه کاهش پیدا خواهد کرد.
3. در دسترس‌‌ بودن مواد اولیه:
   اگر مواد اولیه یک محصول در دسترس و ارزان باشند، عرضه ی آن محصول افزایش پیدا میکند و در غیر این صورت، عرضه کاهش پیدا خواهد کرد.
4. زنجیره‌‌ی تأمین:
   این مرحله بستگی به کیفیت مدیریت زنجیره تامین تولید کننده دارد که بتواند با مدیریت صحیح و تامین مقرون بصرفه، باعث ایجاد بازاری کارآمد تر برای تامین تقاضای مصرف کننده شود.
5. رقبا:
   باید در نظر داشت در مفهوم عرضه و تقاضا، شرکتها می توانند با ایجاد تنوع، سیاست های صحیح و با ایجاد مزیت های رقابتی، محصولات بیشتری تولید و با قیمت مناسب تری به بازار عرضه کنند تا کار شرکت رقیب را دشوار و سهم بازار بیشتری را کسب کنند.

قیمت تعادلی:

قیمت تعادلی، قیمتی است که در آن مقدار عرضه و تقاضای یک کالا برابر است. در این قیمت، هیچ کمبودی وجود ندارد و همه خریداران و فروشندگانی که مایل به معامله هستند، می‌توانند این کار را انجام دهند.

قیمت تعادلی یک مفهوم مهم در اقتصاد خرد است. این قیمت به تخصیص منابع به شکل کارآمد کمک می‌کند.

برای مثال، فرض کنید بازاری برای فروش سیب وجود دارد. منحنی عرضه این بازار نشان می‌دهد که تولیدکنندگان در هر قیمتی، چه مقدار سیب عرضه می‌کنند. منحنی تقاضا این بازار نشان می‌دهد که مصرف‌کنندگان در هر قیمتی، چه مقدار سیب تقاضا می‌کنند.

قیمت تعادلی سیب، 5000 تومان است. در این قیمت، مقدار عرضه سیب (2000 کیلوگرم) برابر با مقدار تقاضای سیب (2000 کیلوگرم) است.

اگر قیمت سیب کمتر از 5000 تومان باشد، مقدار تقاضای سیب بیشتر از مقدار عرضه خواهد بود. در این حالت، کمبود سیب وجود خواهد داشت و قیمت سیب به تدریج افزایش خواهد یافت تا زمانی که مقدار عرضه و تقاضا برابر شود.

اگر قیمت سیب بیشتر از 5000 تومان باشد، مقدار عرضه سیب بیشتر از مقدار تقاضا خواهد بود. در این حالت، مازاد سیب وجود خواهد داشت و قیمت سیب به تدریج کاهش خواهد یافت تا زمانی که مقدار عرضه و تقاضا برابر شود.

در اقتصاد خرد، قیمت تعادلی معمولاً توسط مکانیزم قیمتی تعیین می‌شود. مکانیزم قیمتی به این صورت کار می‌کند که اگر قیمت یک کالا بالاتر از قیمت تعادلی باشد، کمبود وجود خواهد داشت و قیمت به تدریج کاهش خواهد یافت. اگر قیمت یک کالا پایین‌تر از قیمت تعادلی باشد، مازاد وجود خواهد داشت و قیمت به تدریج افزایش خواهد یافت. در نهایت، قیمت به قیمت تعادلی خواهد رسید.

البته، عوامل دیگری نیز می‌توانند بر قیمت تعادلی تأثیر بگذارند. این عوامل عبارتند از:

• هزینه تولید
• ترجیحات مصرف‌کنندگان
• انتظارات بازار
• سیاست‌های دولت

نتیجه گیری:

اگر عرضـه بالا باشد و تقاضا پایین، قیمت کاهش خواهد یافت. در مقابل اگر عرضـه پایین باشد و تقاضا بالا، قیمت افزایش خواهد داشت. البته فرض این نظریه آن است که عرضـه و تقاضا در یک بازار رقابتی و در یک سیستم سرمایه داری تعریف شوند.